Babka lancetowata – cenny lek z polskich łąk

Babka lancetowata (Plantago lanceolata) bywa też nazywana wąskolistną, koniczynową lub języczkami polnymi. Tradycja wykorzystywania jej w leczeniu różnych schorzeń sięga wielu wieków. To roślina wieloletnia, o wysokości 20-50 cm. Tworzy zwartą rozetę lancetowatych liści w kolorze jasno- bądź ciemnozielonym – górą zaostrzonych (pokrywają je małe, jedwabiste włoski). Wiosną występuje w nich dużo soku, który po wyschnięciu robi się prawie czarny. Kwiatostany babki lancetowatej umieszczone są na dość długich pędach i mają kształt małego kłosa o długości 1-3 cm. Kwitnienie tej rośliny trwa zazwyczaj od maja do czerwca. Kwitnące rośliny można spotkać nawet u schyłku lata, jeśli były ścinane.

Babka lancetowata występuje najczęściej na łąkach, zaniedbanych pastwiskach, czasem na miedzach, przydrożach, przychaciach i rumowiskach. Bez przeszkód znosi suszę, mało żyzną glebę, ale lubi raczej dużo słońca.

Wartość leczniczą przedstawiają liście babki lancetowatej. Zbiera się je w czasie słonecznej pogody, zwykle w pełni kwitnienia roślin, tj. w czerwcu i lipcu. Surowiec ten zaraz po zbiorze należy szybko rozłożyć bardzo cienką warstwą, np. na siatkach lub czystym papierze, bo łatwo zaparza się i czernieje. Liście suszy się wyłącznie w miejscach zadaszonych i przewiewnych. Na potrzebę domowego leczenia można wykorzystywać także i świeżo zerwane liście tej babki. Robi się z nich np. wyjątkowy syrop lub wyciska sok.

W liściach babki lancetowatej znajdujemy wartościowe glikozydy irydoidowe, np. aukubinę. Wykryto w nich także garbniki, flawonoidy, a poza tym fitosterole, enzymy proteolityczne i polisacharydy. Gromadzą ponadto dużo soli mineralnych, np. krzem (1%), wapń, cynk, fosfor, potas i inne.

Nie zapominajmy także o babce zwyczajnej

W czasie wędrówek bez większego problemu możemy spotkać inny, również obdarzony właściwościami leczniczymi gatunek babki – babkę zwyczajną (po łacinie Plantago major) – zwaną babką większą, szerokolistną bądź świętojańską. Tę łatwo rozpoznać po szerokich, jajowatych, błyszczących, nieco skórzastych liściach. Osiąga wysokość od 5 do 30 cm. Tak jak babka lancetowata ma kłosowaty kwiatostan, ale jest dużo dłuższy i bardziej zwarty.

Roślina ta kwitnie od maja nawet do września. Babka zwyczajna (większa) czasami rośnie też na mało użytkowanych łąkach i pastwiskach. Występuje tam nawet w lekko ocienionym stanowisku, często przy drogach i rowach.

Idealny lek na kaszel i przeziębienie

We współczesnej medycynie babka lancetowata uchodzi przede wszystkim za nadzwyczaj skuteczny środek stosowany w chorobach układu oddechowego. Działa wykrztuśnie, przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i powlekająco (ochronnie) na zainfekowane drogi oddechowe. Łagodzi napady kaszlu i pomaga szybko zregenerować uszkodzone przez infekcje błony śluzowe dróg oddechowych, wpływa też na nie ochronnie. Badania kliniczne potwierdziły, że babka lancetowata wzmaga siły odpornościowe organizmu i chroni skutecznie przed wieloma chorobami wynikającymi z przeziębienia oraz grypą.

Babka lancetowata ma poza tym sprawdzone działanie gojące: często robi się z niej okłady (np. ze świeżych liści) przy skaleczeniach, otarciach naskórka, poparzeniach, owrzodzeniach, czyrakach, użądleniach przez owady i stłuczeniach. Jest zalecana w stanach zapalnych i nieżytowych przewodu pokarmowego oraz przy uszkodzeniu błon śluzowych żołądka powstałych wskutek choroby wrzodowej. Przydaje się w leczeniu owrzodzenia dwunastnicy i stanów zapalnych jelit. Stanowi dobrodziejstwo w zapaleniu gardła i krtani. Niesie pomoc w zapaleniu spojówek i powiek (w postaci okładów).

Podczas testów klinicznych zaobserwowano, że zawarty w babce lancetowatej flawonoid bajkaleina blokuje odwrotną transkryptazę (stanowi jej inhibitor), a więc enzym, którym dysponują wirusy, aby mieć możliwość mnożenia się w komórkach zakażonego gospodarza. Ma to niezwykle istotne znaczenie w procesie rozwoju zakażenia wirusowego w organizmie. Kluczową rolę w zwalczaniu wirusów odgrywają i inne flawonoidy zawarte w babce lancetowatej. Według najnowszych doniesień, odznaczają się zdolnością hamowania enzymu proteaza wirusa SARS-CoV-2 (COVID-19) 3Clpro (Mpro), co oznacza, że wirus ten ginie. Więcej o możliwości zwalczania wirusów za pomocą roślin leczniczych piszę w mojej obszernej książce „Apteka natury ma leki na wirusy !”.

Zarówno z ususzonych, jak i świeżych liści babki lancetowatej nietrudno przy odrobinie chęci przygotować mnóstwo cennych specyfików do domowej apteczki, np. niezwykle przydatny syrop ze świeżych liści tej rośliny. Przepisy i sprawdzone receptury można znaleźć w mojej niedawno wydanej książce „Zioła z polskich łąk”. Jest to obszerna pozycja, materiały do niej gromadziłem wraz ze zdjęciami prawie cztery lata.

Niekiedy trzeba zachować ostrożność

Babka lancetowata była bardzo wnikliwie przebadana na potrzebę potwierdzenia jej działania leczniczego i ma bardzo pozytywne opinie. Nie wolno jej jednak przyjmować przez osoby stosujące warfarynę (lek przeciwzakrzepowy). Ponieważ brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa w stosowaniu specyfików z babki lancetowatej przez kobiety w ciąży i matki karmiące, podjęcie takiej kuracji trzeba zawsze skonsultować z lekarzem. Leki z babki lancetowatej można podawać dzieciom od 3. roku życia – tak głoszą wiarygodne źródła medyczne.